W roku szkolnym 2022/2023 na świetlicy jest realizowany autorski projekt Katarzyny Antolak  pod tytułem “Kalendarz na Annus scholae 2022/2023 - ObudźMy ŁACINĘ”.Przygotowany pod trzeci kierunek realizacji polityki oświatowej państwa, który brzmi: działanie na rzecz szerszego udostępnienia kanonu i założeń edukacji klasycznej oraz sięgania do dziedzictwa cywilizacyjnego Europy, m.in. przez umożliwienie uczenia się języka łacińskiego już od szkoły podstawowej. źródło tekstów jest z wikipedii z internetu.

W każdym miesiącu jest udostępniany na stronie szkoły i facebook oraz gazetce szkolnej cytat w języku łacińskim z tłumaczeniem na język polski. Podczas wakacji powstał pomysły i pierwsza myśl, która rozpoczęła się konkursem “Carpe diem - chwytaj dzień”. Polegał on na złapaniu wakacyjnej chwili i umieszczeniu zdjęcia pod postem na fb. 

Sierpień 2022

 

Carpe diem (łac.), dosłownie „chwytaj dzień” – sentencja pochodząca z poezji Horacego, zawarta w Pieśniach (1, 11, 8). „Chwytaj dzień, bo przecież nikt się nie dowie, jaką nam przyszłość zgotują bogowie…”
 

Wrzesień 2022

 

Plus ratio quam vis caeca valere solet → Więcej rozum niż ślepa siła autorstwa poety rzymskiego Maksymian.

Dewiza Uniwersytetu Jagiellońskiego oficjalnie ustanowiona w roku 1964 z inicjatywy Karola Estreichera młodszego wypisana jest na portalu prowadzącym z Auli do Sali Kopernika w Collegium Maius. Jest zaczerpnięta z "Elegii" poety Maximianusa, który żył w VI wieku.

 

Październik 2022

Docendo discimus [czytaj: docendo disc-imus] z łaciny: nauczając, uczymy się (parafraza z dzieła Seneki "Listy")

 

Listopad 2022

Ulubionym powiedzeniem Juliusza Cezara było: Tempus fugit - czas ucieka. Chrześcijanie, adoptując tę maksymę cesarza, dołożyli: aeternitas manet - wieczność czeka. Niezależnie od epoki, w jakiej człowiek żyje, niezależnie od wyznania lub przekonań, doskonale zdajemy sobie sprawę z przemijalności w jaką zostaliśmy wpisani. Zarówno dla starożytnych, jak i dla nas czas ucieka. Jednak dla wierzących w Chrystusa, w misterium mortis rozpoczyna się inny jego wymiar: aeternitas - wieczność.

 

Grudzień 2022

Gloria in excelsis Deo (w skrócie Gloria; łac. „Chwała na wysokości Bogu”), w protestantyzmie i anglikanizmie znana też jako Większa doksologia – jeden z chrześcijańskich śpiewów liturgicznych, stanowiący m.in. jedną z części stałych katolickiej mszy świętej oraz nabożeństw niektórych kościołów protestanckich (m.in. luterańskiego). Wprowadzony przez św. Telesfora, wszedł do liturgii w latach 125–136^]. Gatunkowo jest to hymn, a jego tekst zaczerpnięty został z liturgii Kościołów wschodnich. W liturgii katolickiej i luterańskiej, wykonywany jest po śpiewie Kyrie eleison i poprzedza kolektę. W liturgii anglikańskiej i metodystycznej śpiewany na zakończenie nabożeństwa eucharystycznego, po modlitwie postcommunio, a przed końcowym błogosławieństwem.

W liturgii kościołów chrześcijańskich Gloria in Excelsis występuje w dwóch zasadniczych formach. Pierwsza, starsza, opiera się wyłącznie na tekście biblijnym i przyjmowana jest bez późniejszych uzupełnień przez wyznania protestanckie stosujące się do zasady regulacyjnej (m.in. Kościoły ewangelicko-reformowane czy baptystyczne). Kościoły protestanckie, które są zwolennikami zasady normatywnej (np. luteranie i metodyści) używają ponadto wersji z późniejszym dodatkiem (Laudamus Te). Kościół katolicki w swojej liturgii mszalnej używa wyłącznie wersji z Laudamus Te.

Hymn Gloria in Excelsis, zwany też hymnem anielskim, pochodzi z Ewangelii według św. Łukasza, według których był śpiewany przez aniołów podczas narodzin Jezusa Chrystusa: 

Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi pokój ludziom, których sobie upodobał.

 /Łk. 2,14 Biblia Ekumeniczna/

W tej formie jest śpiewany przez wiele kościołów protestanckich podczas nabożeństw. Jest także zawarty w wielu chrześcijańskich hymnach i kolędach, np. Gdy się Chrystus rodzi, czy Na cichy, ciemny, śpiący świat.

 

Styczeń 2023

Tabula rasa (z łac. „czysta tablica”) – w filozofii i psychologii pojęcie mające wyrażać pogląd, że wszelka wiedza pochodzi wyłącznie z doświadczenia, a umysł pozbawiony doświadczeń jest „niezapisany” (tzw. empiryzm).

Pojęcie pojawia się po raz pierwszy w średniowieczu, w łacińskich tłumaczeniach traktatu Arystotelesa O duszy(ang.) (De anima). Tabula rasa to niezapisana tablica, jaką według niego jest dusza człowieka zaraz po urodzeniu, a która zostaje zapisana stopniowo w ciągu życia i zdobywania doświadczeń.

Wśród średniowiecznych filozofów wspominał o nim Tomasz z Akwinu komentujący traktat Arystoteles^]. Termin użyty został także przez Dunsa Szkota, który jednak odnosił je do umysłu ludzkiego.

Popularność pojęcie zdobyło w filozofii nowożytnej, gdzie zaczęło być kojarzone z empiryzmem i Rozważaniami dotyczącymi rozumu ludzkiego(ang.) Johna Locka (1690). W oryginalnej wersji eseju termin ten się nie pojawia. Jest natomiast obecny w jego francuskim tłumaczeniu dokonanym przez Pierre'a Coste'a (1700^]. We fragmencie uznawanym za nowożytne sformułowanie koncepcji tabula rasa Locke pisze, że umysł człowieka w chwili narodzin jest "czystą kartą, niezapisaną żadnymi znakami. Umysł taki czeka na zapisanie przez doświadczenie i edukację.

Koncepcja Locke'a sprzeciwiała się natywizmowi (reprezentowanemu przez kartezjanizm i platoników z Cambridge(ang.)) – poglądowi zgodnie z którym ludzie rodzą się z pewnymi wrodzonymi ideami w umysłach, a także, że idee te mogą powstawać i zmieniać się niezależnie od czynników zewnętrznych (doświadczenia). Locke odrzucał to stanowisko, dopuszczał jednak wrodzony charakter instynktów (które należy nauczyć się opanowywać), a jego koncepcja dotyczyła wyłącznie treści umysłu.

Tezy Locke'a spotkały się ze sprzeciwem ze strony moralistów, wskazujących, że uderzają one w pogląd, zgodnie z którym człowiek jest z natury dobry, podstawowe idee moralne są wrodzone i człowiek w swoim życiu powinien jedynie za nimi podążać. Zdaniem Locke'a w naturę ludzką nie jest wpisane ani rozeznanie co jest dobre, ani szczególne dążenie do dobra czy prawdy. Tendencje te, aby powstać, potrzebują edukacji. Stąd też idee Locke'a zostały pozytywnie przyjęte przez reformatorów i pedagogów. Dobrze odpowiadały oświeceniowej wierze w postęp i możliwości doskonalenia się człowieka.

 

Luty 2023

Si vis amari, ama (z łac.) Jeśli chcesz być kochanym, kochaj autor:  Seneka

Marzec 2023

Cogito ergo sum (łac. „Myślę, więc jestem”) – zdanie będące konkluzją wywodu, w którym René Descartes (Kartezjusz) poszukuje niepowątpiewalnych podstaw wiedzy. Fakt myślenia jest niepodważalny, a w konsekwencji pewne jest istnienie podmiotu myślącego. Na tym fakcie Kartezjusz opiera możliwość istnienia wiedzy pewnej. 

Kwiecień 2023

Zmartwychwstanie lub wskrzeszenie zmarłych (z łac. resurrectio mortuorum; gr. ανάστασις νεκρων /anastasis nekron/) – przywrócenie do życia ciał osób zmarłych.

Pojęcie spotykane w religiach. Ma ono różne znaczenia i różny przypisywany stopień ważności. Największą wagę nadają mu religie abrahamowe: judaizm, chrześcijaństwo i islam. W zmodyfikowanym znaczeniu występuje też w religiach nurtu gnostyckiego. W religiach mających swe korzenie w wierze Abrahama jest ono jednym z podstawowych elementów eschatologii – dotyczy wskrzeszenia wszystkich zmarłych także w ich cielesności w Dniu Bożym. Dla chrześcijan paradygmatem zmartwychwstania jest powstanie z martwych Jezusa. Zmartwychwstanie w tych religiach jest rozumiane jako wydarzenie, którego należy oczekiwać w historii. Religie gnostyckie, ze względu na dualistyczną wizję rzeczywistości, umieszczającą materię i cielesność po stronie sił ciemności i zła, rozumieją zmartwychwstanie duchowo, bezcieleśnie – odnoszą je do odrodzenia samej duszy ludzkiej. W religiach politeistycznych zmartwychwstanie występuje sporadycznie i w innym znaczeniu. Nie ma ono znaczenia i wydźwięku eschatologicznego w odniesieniu do ludzi, jest częścią mitologii i dotyczy świata bóstw. Można je odnaleźć np. w mitologii greckiej i egipskiej oraz w wierzeniach hinduizmu.

 

Maj 2023

Gaude Mater Polonia (Raduj się, matko Polsko) – polski średniowieczny hymn^[1] ku czci św. Stanisława ze Szczepanowa skomponowany do słów Wincentego z Kielczy; jeden z najstarszych religijnych utworów liryki polsko-łacińskiej^[1].

W tłumaczeniu na język polski tytuł brzmi Raduj się, Matko Polsko. Utwór, którego najstarszy zapis zachował się w Antyfonarzu kieleckim z 1372 roku, został napisany przez Wincentego z Kielczy. Zwykło się przyjmować, że utwór powstał w 1253 roku na kanonizację biskupa Stanisława ze Szczepanowa, jako część oficjum rymowanego o św. Stanisławie – Historia gloriosissimi Stanislai. Zgodnie z tą hipotezą, po raz pierwszy pieśń została wykonana w Krakowie podczas uroczystości kanonizacyjnych w 1254 roku, 8 maja^[2].

Na podstawie m.in. zapożyczonych sekwencji, część badaczy wskazuje jednak, że terminus post quem powstania można ustalić na 1257 r.^[3] Wskazywanym miejscem powstania jest Klasztor Dominikanów w Raciborzu, w czasie, gdy Wincenty z Kielczy był jego przeorem.^[4]

Śpiewało ją rycerstwo polskie po odniesionym zwycięstwie. Później pieśń towarzyszyła uroczystościom narodowym. Pierwsza zwrotka, w czterogłosowym opracowaniu Teofila Klonowskiego, jest obecnie śpiewana w czasie inauguracji roku akademickiego, zamiennie z pieśnią Gaudeamus igitur. Najczęściej śpiewa się zwrotki pierwszą i dziesiątą (Ergo felix Cracovia...).

 

Czerwiec 2023

Veni, vidi, vici (łac. „Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem”) – według Plutarcha i Swetoniusza tymi słowami Gajusz Juliusz Cezar przekazał (47 p.n.e.) senatowi wiadomość o swym zwycięstwie nad Farnakesem II, królem Pontu, w bitwie pod Zelą. Podkreślały one nie tyle sam wynik wojny, co jej błyskawiczne zakończenie.

Podczas triumfu nad Pontem wśród innych ozdób uroczystego pochodu kazał przed sobą nieść napis z trzema tylko słowami: „Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem”, wskazujący nie na sam wynik tej wojny, jak we wszystkich innych, lecz na cechę jej błyskawicznego ukończenia. (za: Swetoniusz, Boski Juliusz 37, przeł. Janina Niemirska-Pliszczyńska)

Słowa te zostały sparafrazowane przez Jana III Sobieskiego, który po odsieczy wiedeńskiej wysłał do papieża Innocentego XI list ze słowami Venimus, vidimus, Deus vicit, czyli „Przybyliśmy, zobaczyliśmy, Bóg zwyciężył”

 

Lipiec 2023

Sursum corda w górę serca !

Sierpień 2023

"Finis coronat opus" czyli koniec wieńczy dzieło. Ta łacińska sentencja mówi o tym, że dopiero koniec jakiegoś dzieła pozwala w pełni ocenić jego wielkość. Autor Owidiusz.